2,598
edits
(Created page with "'''Sng-sò͘''' (Eng-gí: ''oxygen''), hû-hō '''O''', sī chiu-kî-piáu téng-bīn ê 16 Cho̍k hui-kim-sio̍k goân-sò͘. Sng-sò͘ sī...") |
|||
(15 intermediate revisions by the same user not shown) | |||
Line 1: | Line 1: | ||
'''Sng-sò͘''' (Eng-gí: ''oxygen''), hû-hō '''O''', sī [[chiu-kî-piáu]] téng-bīn ê [[Tē-16-cho̍k goân-sò͘|16 Cho̍k]] hui-kim-sio̍k goân-sò͘. Sng-sò͘ sī bô-sek-tī, bô- | {{Goân-sò͘ | ||
|hoan = 8 | |||
|tiān = 1s<sup>2</sup>2s<sup>2</sup>2p<sup>4</sup> | |||
|hû = O | |||
|tāng = 15.999 | |||
|kim = hui-kim-sio̍k | |||
}} | |||
'''Sng-sò͘''' (Eng-gí: ''oxygen''), ia̍h sī kóng '''sàng-so͘h''', hû-hō '''O''', sī [[chiu-kî-piáu]] téng-bīn ê [[Tē-16-cho̍k goân-sò͘|16 Cho̍k]] hui-kim-sio̍k goân-sò͘. Sng-sò͘ sī bô-sek-tī, bô-khì-bī, bô-chu-bī ê khì-thé, tī oa̍h-mi̍h tang-tiong kài hong-hù. [[Tōng-bu̍t]] suh ji̍p sng-sò͘, choán chò [[jī-sng-hòa thòaⁿ-sò͘]]; nā [[si̍t-bu̍t]], sī lī-ēng jī-sng-hòa thòaⁿ-sò͘ chò in sin-thé thòaⁿ-sò͘ ê châi-liāu, pàng chhut sng-sò͘ ji̍p khong-khì lāi. | |||
Phó͘-thong ê chêng-hêng, sng-sò͘ ū nn̄g khoán [[siâng-sò͘-thé]] (''allotropy''), tō sī siang-goân-chú O<sub>2</sub> kap sam-goân-chú O<sub>3</sub> hêng. | |||
== Le̍k-sú == | |||
1772 nî [[Sūi-tián]] hòa-ha̍k-ka [[Carl Wilhelm Scheele]] hoat-kiàn sng-sò͘, sī i kā [[siau-sng ka-lí]], [[sng-hòa chúi-gîn]], kiam kî-tha bu̍t-chit ka-jia̍t liáu āu tit--tio̍h. Eng-lân ê hòa-ha̍k-ka [[Joseph Priestley]] un-ná tī 1774 nî keng-kòe sng-hòa chúi-gîn ê jia̍t-hun-kái to̍k-li̍p tit tio̍h sng-sò͘, i kâng nî tō hoat-piáu, khah chá Scheele saⁿ tang. | |||
1775 nî chì 80 nî kan, Hoat-kok ê [[Antoine-Laurent Lavoisier]] ké-soeh chhut sng-sò͘ tī [[ho͘-khip]] kiam [[jiân-sio]] tang-tiong ê lō͘-iōng, thè-ōaⁿ liáu chá-chêng lâng sìn-táu khí-hóe tang-tiong ū pàng te̍k-sû bu̍t-chit ê [[phlogiston lí-lūn]]. I koh kì-lio̍k sng-sò͘ tiāⁿ kap pa̍t khoán bu̍t-chit sio-tàu pìⁿ sng ê hiān-siōng, chū-án-ne hō chò "sng-sò͘" (goân Hoat-gí: ''oxygène''), tō sī sán sng ê mi̍h. | |||
== Chûn-chāi == | |||
Sng-sò͘ sī [[Tē-kiû|Tē]] khak chiàm siōng chē ê goân-sò͘. Tī khong-khì tang-tiong chiàm 21 pha ê thé-chek, nā hái-chúi tang-tiong chiàu tāng-liōng sǹg sī 89 pha. Chio̍h-thâu lāi-bīn ū kim-sio̍k kiam hui-kim-sio̍k hêng-sek, kok-iūⁿ ê [[sng-hòa-bu̍t]] (''oxides''). | |||
== Chham-chiàu == | == Chham-chiàu == | ||
* | * {{Britannica|url=https://www.britannica.com/science/oxygen|phiau-tê=oxygen}} | ||
== Liân-kiat == | == Liân-kiat == | ||
* [[wikipedia:nan:Sng-sò͘|Sng-sò͘]]. ''Wikipedia'' | * [[wikipedia:nan:Sng-sò͘|Sng-sò͘]]. ''Wikipedia'' | ||
[[Category: | [[Category:Sng-sò͘]] | ||