Difference between revisions of "Bi-tá-bín D"

From Tâi-oân-pit
Jump to navigation Jump to search
No edit summary
No edit summary
(26 intermediate revisions by the same user not shown)
Line 1: Line 1:
'''Bi-tá-mín''' {{ruby|'''D'''|Ti}} sī [[pûi-chit]] ē-iûⁿ (''fat-soluble'') ê bi-tá-mín chi̍t khoán, chi̍t kóa chia̍h-si̍t tang-tiong thian-jiân tī--leh. Lâng ê phoe-hu chiò ji̍t-thâu ê sî-chūn mā ū hoat-tō͘ chè-chō.
'''Bi-tá-bín''' {{ruby|'''D'''|Ti}} sī [[pûi-chit]] ē-iûⁿ (''fat-soluble'') ê [[bi-tá-bín]] chi̍t khoán, chi̍t kóa [[chia̍h-si̍t]] ê thian-jiân sêng-hun. Lâng ê [[phôe-hu]] pha̍k [[ji̍t-thâu|ji̍t]] ê sî-chūn mā ē-ēng-tit chè-chō.


== Êng-ióng-goân ==
== Êng-ióng-goân ==
=== Chia̍h-si̍t ===
=== Chia̍h-si̍t ===
Ū chi̍t kóa thian-jiân chia̍h-si̍t hâm bi-tá-mín D. Pûi hî-bah, chhin-chhiūⁿ [[sam-bûn-hî]], [[chhǹg-á]] téng-téng; nā hî ê koaⁿ-chōng, chhin-chhiūⁿ [[soat-hî]] koaⁿ ê iû-chit sī tek-pia̍t jió-toh ê goân-thâu. Gû ê koaⁿ, chhì-juh, nn̄g-jîn hâm tām-po̍h-á bi-tá-mín D, chú-iàu sī D<sub>3</sub> ê hêng-sek, kiam tāi-siā-bu̍t 25(OH)D<sub>3</sub>. Tùi tōng-bu̍t goân ê chia̍h-si̍t phó͘-thong thang tit tio̍h chi̍t kóa 25(OH)D kap D<sub>3</sub>. Lēng-gōa tī ko͘ lūi ū D<sub>2</sub>.  
Ū chi̍t kóa thian-jiân chia̍h-si̍t hâm bi-tá-bín D. Pûi hî-bah, chhin-chhiūⁿ [[sam-bûn-hî]], [[chhǹg-á]] téng-téng; nā hî ê koaⁿ-chōng, chhin-chhiūⁿ [[soat-hî]] koaⁿ ê iû-chit sī tek-pia̍t jió-toh ê goân-thâu. [[]] ê koaⁿ, [[chhì-juh]], [[nn̄g-jîn]] hâm tām-po̍h-á bi-tá-bín D, chú-iàu sī D<sub>3</sub> ê hêng-sek, kiam tāi-siā-bu̍t 25(OH)D<sub>3</sub>. Tùi tōng-bu̍t goân ê chia̍h-si̍t phó͘-thong thang tit tio̍h chi̍t kóa 25(OH)D kap D<sub>3</sub>. Lēng-gōa tī lūi ū D<sub>2</sub>.  


Ū chi̍t kóa si̍t-phín, chhin-chhiūⁿ gû-leng chè-phín, ū te̍k-pia̍t ka-kiông bî-tá-mín D sêng-hun ê sán-phín.
Ū chi̍t kóa si̍t-phín, chhin-chhiūⁿ gû-leng chè-phín, ū te̍k-pia̍t thàu bi-tá-bín D sêng-hun ê sán-phín.


=== Pha̍k-ji̍t ===
=== Pha̍k-ji̍t ===
Tōa-pō͘-hūn ê lâng tùi pha̍k-ji̍t tit tio̍h chi̍t kóa bi-tá-mín D.
Tōa-pō͘-hūn ê lâng tùi pha̍k-ji̍t tit tio̍h chi̍t kóa bi-tá-mín D. B hêng ê chí-gōa kng-sòaⁿ ({{ruby|UVB|iu-bui-bi}}), tō-sī chha-put-to [[pho-tn̂g]] 290 chì 320 [[na-nó͘ bí-ta̍t|nm]] ê kng, thang ín-khí phôe-hu chè-chō chiân-bi-ta-bín (previtamin) D<sub>3</sub>, chit-ê mi̍h sòa-lo̍h tō pìⁿ bi-tá-bín D<sub>3</sub>. Phôe-hu ê [[me-lá-nín]] (o͘-sek-sò͘) hâm-liōng sī éng-hióng chí-gōa kng-sòaⁿ hāu-kó ê goân-in chi it, phôe-hu khah o͘ ê lâng pha̍k-ji̍t chè-chō D ê hāu-kó tō khah bái.
 
Chèng-siông ê [[po-lê]] UVB thàng bē kòe, só͘-tì sek-lāi pha̍k-ji̍t 一般 bô hoat bi-tá-bín D ê hāu-kó.


== Khiàm-khoat ==
== Khiàm-khoat ==
Bi-tá-mín D khiàm-khoat ê khí-in ū khó-lêng sī chia̍h ê liōng bô kàu gia̍h, pha̍k-ji̍t bô kàu, [[io-chí]] bô-hoat-tō͘ kā [[25(OH)D]] choán chò ū oa̍h-le̍k ê hêng-khoán, he̍k-chiá sī siau-hòa-tō ê khip-siu put-chiok. Chia̍h bô kàu ê chêng-hêng khah chiap hoat-hiān tī tùi leng kòe-bín ia̍h sī kah leng-thn̂g-chit [[lak-tò͘-suh]] (''lactose'') bē-ha̍h, koh ū ta chia̍h chhài-se ê lâng.
Bi-tá-bín D khiàm-khoat ê khí-in ū khó-lêng sī chia̍h ê liōng bô kàu gia̍h, pha̍k-ji̍t bô kàu, [[io-chí]] bô-hoat-tō͘ kā [[25(OH)D]] choán chò ū oa̍h-le̍k ê hêng-khoán, he̍k-chiá sī siau-hòa-tō ê khip-siu put-chiok. Chia̍h bô kàu ê chêng-hêng khah chiap chhut-hiān tī tùi leng kòe-bín ia̍h sī kah leng-thn̂g-chit [[lak-tò͘-suh]] (''lactose'') bē-ha̍h, koh ū kan-ta chia̍h chhài-se ê lâng.


== Chham-chiàu ==
== Chham-chiàu ==
* "[https://ods.od.nih.gov/factsheets/VitaminD-HealthProfessional/ Vitamin D - Health Professional]". ''NIH Office of Dietary Supplements''.
* "[https://ods.od.nih.gov/factsheets/VitaminD-HealthProfessional/ Vitamin D - Health Professional]". ''NIH Office of Dietary Supplements''.


[[Category:Bi-tá-mín]]
[[Category:Bi-tá-bín]]

Revision as of 2023 nî 2 goe̍h 10 ji̍t, 06:09

Bi-tá-bín D(Ti)pûi-chit ē-iûⁿ (fat-soluble) ê bi-tá-bín chi̍t khoán, sī chi̍t kóa chia̍h-si̍t ê thian-jiân sêng-hun. Lâng ê phôe-hu pha̍k ji̍t ê sî-chūn mā ē-ēng-tit chè-chō.

Êng-ióng-goân

Chia̍h-si̍t

Ū chi̍t kóa thian-jiân chia̍h-si̍t hâm bi-tá-bín D. Pûi hî-bah, chhin-chhiūⁿ sam-bûn-hî, chhǹg-á téng-téng; nā hî ê koaⁿ-chōng, chhin-chhiūⁿ soat-hî koaⁿ ê iû-chit sī tek-pia̍t jió-toh ê goân-thâu. ê koaⁿ, chhì-juh, nn̄g-jîn hâm tām-po̍h-á bi-tá-bín D, chú-iàu sī D3 ê hêng-sek, kiam tāi-siā-bu̍t 25(OH)D3. Tùi tōng-bu̍t goân ê chia̍h-si̍t phó͘-thong thang tit tio̍h chi̍t kóa 25(OH)D kap D3. Lēng-gōa tī 菰 lūi ū D2.

Ū chi̍t kóa si̍t-phín, chhin-chhiūⁿ gû-leng chè-phín, ū te̍k-pia̍t thàu bi-tá-bín D sêng-hun ê sán-phín.

Pha̍k-ji̍t

Tōa-pō͘-hūn ê lâng tùi pha̍k-ji̍t tit tio̍h chi̍t kóa bi-tá-mín D. B hêng ê chí-gōa kng-sòaⁿ (UVB(iu-bui-bi)), tō-sī chha-put-to pho-tn̂g 290 chì 320 nm ê kng, thang ín-khí phôe-hu chè-chō chiân-bi-ta-bín (previtamin) D3, chit-ê mi̍h sòa-lo̍h tō pìⁿ bi-tá-bín D3. Phôe-hu ê me-lá-nín (o͘-sek-sò͘) hâm-liōng sī éng-hióng chí-gōa kng-sòaⁿ hāu-kó ê goân-in chi it, phôe-hu khah o͘ ê lâng pha̍k-ji̍t chè-chō D ê hāu-kó tō khah bái.

Chèng-siông ê po-lê UVB thàng bē kòe, só͘-tì sek-lāi pha̍k-ji̍t 一般 bô hoat bi-tá-bín D ê hāu-kó.

Khiàm-khoat

Bi-tá-bín D khiàm-khoat ê khí-in ū khó-lêng sī chia̍h ê liōng bô kàu gia̍h, pha̍k-ji̍t bô kàu, io-chí bô-hoat-tō͘ kā 25(OH)D choán chò ū oa̍h-le̍k ê hêng-khoán, he̍k-chiá sī siau-hòa-tō ê khip-siu put-chiok. Chia̍h bô kàu ê chêng-hêng khah chiap chhut-hiān tī tùi leng kòe-bín ia̍h sī kah leng-thn̂g-chit lak-tò͘-suh (lactose) bē-ha̍h, koh ū kan-ta chia̍h chhài-se ê lâng.

Chham-chiàu