Difference between revisions of "Goe̍h-niû"

From Tâi-oân-pit
Jump to navigation Jump to search
No edit summary
 
(19 intermediate revisions by the same user not shown)
Line 1: Line 1:
[[File:Moon LRO.jpg|thumb|Tùi [[NASA]] thài-khong-chûn ''[[Lunar Reconnaissance Orbiter]]'' khòaⁿ--tio̍h ê goe̍h-niû.]]
[[File:Moon LRO.jpg|thumb|Tùi [[NASA]] thài-khong-chûn ''[[Lunar Reconnaissance Orbiter]]'' khòaⁿ--tio̍h ê goe̍h-niû.]]


'''Goe̍h-niû''', ia̍h sī kóng '''goe̍h''', [[Tē-kiû]] ûi-it ê thian-jiân ōe-chheⁿ.
'''Goe̍h-niû''', ā-sī kóng '''Goe̍h''', [[Tē-kiû]] ûi-it ê thian-jiân ōe-chheⁿ. Nā tùi Tē-kiû khòaⁿ khì, Goe̍h éng-éng lóng kâng chi̍t pêng, in-ūi Goe̍h-niû chū-choán kap i kho͘ Tē-kiû tńg-se̍h ê so̍k-tō͘ tùi-tâng.


Tùi Tē-kiû khòaⁿ--tio̍h ê Goe̍h-niû lóng sī kâng chi̍t pêng, che in-ūi Goe̍h-niû chū-choán kap i se̍h Tē-kiû ê so̍k-tō͘ sio-siâng.
== Khí-goân lūn ==
Thian-bûn-ka ké-soeh Goe̍h-niû khí-goân ê lí-lūn m̄-nā chi̍t khoán. Tang-tiong siōng liû-hêng ê sī kóng tāi-khài 45 ek tang chêng ū chi̍t lia̍p [[Hóe-chheⁿ]] chhùn-chhioh ê thian-thé kap Tē-kiû sio-lòng, lâi chè-chō chhut Goe̍h-niû. Tāi-seng Goe̍h ê piáu-bīn sī kui phìⁿ [[iûⁿ-chio̍h-hái]] (''magma ocean''), keng-kòe 1 ek tang liáu-āu, kiat-chiⁿ kiam kah phû tī téng-bīn ê chio̍h-thâu chò-hóe pìⁿ chò tē-khak.
 
Goe̍h-niû ê [[tāi-khì-khoan]] po̍h-lî-si, bô thang chó͘-tòng kok-iūⁿ ê bu̍t-thé lòng chiūⁿ piáu-bīn. Keng-kòe kúi-cha̍p-ek nî-tang, chit-má tī Goe̍h-niû téng sì-kè to chhùi-iù-á, tùi tōa lia̍p chio̍h-thâu kàu soa-á lóng ū.
 
== Thàm-chhâ sú ==
[[File:Apoll 11 Neil Armstrong.jpg|thumb|Tāi-seng khiā chiūⁿ Goe̍h-niû thó͘-tē ê [[Neil Armstrong]] tng leh chò khang-khòe ê siōng.<ref>[https://www.nasa.gov/mission_pages/apollo/apollo11.html ''July 20, 1969: One Giant Leap For Mankind'']. NASA.</ref>]]
 
[[So͘-liân]] tī 1959 nî tāi-seng sàng bô-lâng ki-hâi [[Luna 1]] kap [[Luna 2]] thàm-chhâ Goe̍h-niû. Liáu-āu Bí-kok mā phài ki-hâi kòe Goe̍h-niû. Tang-tiong ū 1961 nî chì 1965 nî kan ê ''Ranger'' sek, 1966 nî chì 1967 nî kan ê ''Lunar Orbiter'' sek, kap 1966 chì 1968 nî kan ê ''Surveyor'' sek.
 
Thâu pái ê chài-lâng chiūⁿ-lio̍k tī 1969 nî 7 goe̍h 20 si̍t-hêng, Bí-kok ê ''Apollo'' jīn-bū kî-tiong chi̍t chōa, [[Apollo 11]]. ''Apollo'' jīn-bū chēng 1969 kàu 1972 nî kan, lóng-chóng sàng 12 ê Bí-kok thài-khong-jîn tī Goe̍h-niû téng kiâⁿ-tha̍h. Chia ê thài-khong-jîn lóng-chóng chah tńg 382 kong-kin ê chio̍h-á kap soa-thô͘ tńg Tē-kiû chò gián-kiù.


== Chham-chiàu ==
== Chham-chiàu ==
* [https://moon.nasa.gov/about/in-depth/]
* [https://moon.nasa.gov/about/in-depth/ About the Moon - In Depth], NASA Science - Earth's Moon
<references />


== Liân-kiat ==
== Liân-kiat ==

Latest revision as of 2023 nî 1 goe̍h 28 ji̍t, 15:52

Tùi NASA thài-khong-chûn Lunar Reconnaissance Orbiter khòaⁿ--tio̍h ê goe̍h-niû.

Goe̍h-niû, ā-sī kóng Goe̍h, Tē-kiû ûi-it ê thian-jiân ōe-chheⁿ. Nā tùi Tē-kiû khòaⁿ khì, Goe̍h éng-éng lóng kâng chi̍t pêng, in-ūi Goe̍h-niû chū-choán kap i kho͘ Tē-kiû tńg-se̍h ê so̍k-tō͘ tùi-tâng.

Khí-goân lūn

Thian-bûn-ka ké-soeh Goe̍h-niû khí-goân ê lí-lūn m̄-nā chi̍t khoán. Tang-tiong siōng liû-hêng ê sī kóng tāi-khài 45 ek tang chêng ū chi̍t lia̍p Hóe-chheⁿ chhùn-chhioh ê thian-thé kap Tē-kiû sio-lòng, lâi chè-chō chhut Goe̍h-niû. Tāi-seng Goe̍h ê piáu-bīn sī kui phìⁿ iûⁿ-chio̍h-hái (magma ocean), keng-kòe 1 ek tang liáu-āu, kiat-chiⁿ kiam kah phû tī téng-bīn ê chio̍h-thâu chò-hóe pìⁿ chò tē-khak.

Goe̍h-niû ê tāi-khì-khoan po̍h-lî-si, bô thang chó͘-tòng kok-iūⁿ ê bu̍t-thé lòng chiūⁿ piáu-bīn. Keng-kòe kúi-cha̍p-ek nî-tang, chit-má tī Goe̍h-niû téng sì-kè to chhùi-iù-á, tùi tōa lia̍p chio̍h-thâu kàu soa-á lóng ū.

Thàm-chhâ sú

Tāi-seng khiā chiūⁿ Goe̍h-niû thó͘-tē ê Neil Armstrong tng leh chò khang-khòe ê siōng.[1]

So͘-liân tī 1959 nî tāi-seng sàng bô-lâng ki-hâi Luna 1 kap Luna 2 thàm-chhâ Goe̍h-niû. Liáu-āu Bí-kok mā phài ki-hâi kòe Goe̍h-niû. Tang-tiong ū 1961 nî chì 1965 nî kan ê Ranger sek, 1966 nî chì 1967 nî kan ê Lunar Orbiter sek, kap 1966 chì 1968 nî kan ê Surveyor sek.

Thâu pái ê chài-lâng chiūⁿ-lio̍k tī 1969 nî 7 goe̍h 20 si̍t-hêng, sī Bí-kok ê Apollo jīn-bū kî-tiong chi̍t chōa, tō sī Apollo 11. Apollo jīn-bū chēng 1969 kàu 1972 nî kan, lóng-chóng sàng 12 ê Bí-kok thài-khong-jîn tī Goe̍h-niû téng kiâⁿ-tha̍h. Chia ê thài-khong-jîn lóng-chóng chah tńg 382 kong-kin ê chio̍h-á kap soa-thô͘ tńg Tē-kiû chò gián-kiù.

Chham-chiàu

Liân-kiat